Chính phủ Việt Nam đã ban hành Quyết định số 1131/QĐ-TTg ngày 12 tháng 6 năm 2025, công bố Danh mục công nghệ chiến lược và sản phẩm công nghệ chiến lược, cùng với Nhóm công nghệ chiến lược theo lĩnh vực. Quyết định này là một bước đi quan trọng nhằm thúc đẩy sự phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia, thực hiện Nghị quyết số 03/NQ-CP và Nghị quyết số 71/NQ-CP của Chính phủ. Trong bối cảnh này, an ninh mạng (Danh mục số 10) nổi lên như một yếu tố then chốt, không chỉ bảo vệ các công nghệ chiến lược mà còn góp phần vào sự thành công chung của chương trình phát triển công nghệ của đất nước.
Vai trò của đào tạo an ninh mạng đối với Danh mục công nghệ chiến lược và sản phẩm công nghệ chiến lược số 10
Danh mục số 10 tập trung vào “An ninh mạng” với các sản phẩm công nghệ chiến lược như “Giải pháp tường lửa, phát hiện và ngăn chặn xâm nhập” và “Giải pháp đảm bảo an ninh cho hạ tầng quan trọng và cơ sở dữ liệu quốc gia”. Để phát triển và triển khai hiệu quả các giải pháp này, vai trò của đào tạo an ninh mạng là vô cùng quan trọng.
Đầu tiên, đào tạo an ninh mạng cung cấp nguồn nhân lực chất lượng cao cho việc nghiên cứu, phát triển và triển khai các giải pháp an ninh mạng tiên tiến. Các chuyên gia được đào tạo bài bản sẽ có kiến thức sâu rộng về các mối đe dọa an ninh mạng, các lỗ hổng hệ thống, và các phương pháp phòng thủ hiệu quả. Họ là những người trực tiếp làm chủ các giải pháp tường lửa thế hệ mới, các hệ thống phát hiện và ngăn chặn xâm nhập thông minh, và các công cụ bảo mật cho cơ sở dữ liệu quốc gia.
Thứ hai, đào tạo giúp nâng cao năng lực ứng phó với các cuộc tấn công mạng ngày càng tinh vi. Với sự phát triển nhanh chóng của công nghệ, các cuộc tấn công mạng cũng trở nên phức tạp và khó lường hơn. Việc đào tạo an ninh mạng liên tục cập nhật các xu hướng tấn công mới, các kỹ thuật phòng thủ tiên tiến, giúp các chuyên gia an ninh mạng luôn sẵn sàng đối phó với mọi thách thức. Điều này đặc biệt quan trọng để bảo vệ hạ tầng quan trọng quốc gia và cơ sở dữ liệu nhạy cảm khỏi các mối đe dọa từ bên ngoài.
Thứ ba, đào tạo an ninh mạng thúc đẩy văn hóa bảo mật và nhận thức về an toàn thông tin trong toàn xã hội. Không chỉ riêng các chuyên gia, mà tất cả các cá nhân và tổ chức tham gia vào quá trình phát triển và ứng dụng công nghệ đều cần có nhận thức về an ninh mạng. Các chương trình đào tạo có thể được thiết kế để nâng cao nhận thức cho các nhà quản lý, kỹ sư, và người dùng cuối, giúp họ hiểu rõ tầm quan trọng của việc bảo mật thông tin và tuân thủ các quy tắc an toàn. Điều này tạo ra một lớp phòng thủ vững chắc từ cấp độ cá nhân đến cấp độ quốc gia.
Cuối cùng, đào tạo an ninh mạng là nền tảng cho sự hợp tác quốc tế trong lĩnh vực an ninh mạng. Các vấn đề an ninh mạng thường vượt ra ngoài biên giới quốc gia, đòi hỏi sự hợp tác chặt chẽ giữa các quốc gia. Việc đào tạo theo các tiêu chuẩn quốc tế và khuyến khích trao đổi kinh nghiệm sẽ giúp Việt Nam hội nhập sâu rộng hơn vào cộng đồng an ninh mạng toàn cầu, học hỏi từ các quốc gia tiên tiến và đóng góp vào nỗ lực chung trong việc chống lại tội phạm mạng.
Cuộc thi Thử thách Công dân số 2024 – Youth Digital Citizen Challenge (YDCC 2024: Digital Security được đồng tổ chức bởi Chương trình Phát triển Liên Hợp Quốc (UNDP) tại Việt Nam, Đại sứ quán Hà Lan tại Hà Nội và Tổng Lãnh sự quán Hà Lan tại TP. Hồ Chí Minh có sự tham gia toàn diện của FPT Jetking từ cử đội dự thi đến các giảng viên là Ban giám khảo, Diễn giả, Tech-lead, Mentor.
Phân tích vai trò và đóng góp của an ninh mạng đối với các danh mục công nghệ chiến lược còn lại
Ngoài vai trò trực tiếp đối với Danh mục số 10, an ninh mạng còn đóng vai trò không thể thiếu trong việc bảo vệ và thúc đẩy sự phát triển của tất cả các danh mục công nghệ chiến lược còn lại.
Trí tuệ nhân tạo, bản sao số, thực tế ảo/thực tế tăng cường (Danh mục 1)
An ninh mạng đóng vai trò bảo vệ dữ liệu được sử dụng để huấn luyện các mô hình AI, đảm bảo tính toàn vẹn và bảo mật của các bản sao số (Digital Twin), và ngăn chặn các cuộc tấn công vào môi trường thực tế ảo/tăng cường. Việc đảm bảo an toàn cho dữ liệu là tối quan trọng để AI đưa ra các quyết định chính xác và tránh bị thao túng. Đối với bản sao số và metaverse, an ninh mạng giúp bảo vệ quyền riêng tư và tài sản số của người dùng, ngăn chặn các hành vi gian lận và tấn công mạng trong môi trường ảo.
Công nghệ điện toán đám mây, lượng tử, dữ liệu lớn (Danh mục 2)
An ninh mạng là yếu tố then chốt để đảm bảo an toàn cho dữ liệu lưu trữ trên các dịch vụ điện toán đám mây và trong các trung tâm dữ liệu quy mô lớn. Với điện toán lượng tử, an ninh mạng sẽ phải đối mặt với những thách thức mới và cần phát triển các giải pháp mã hóa lượng tử để bảo vệ thông tin. Việc bảo vệ dữ liệu lớn khỏi các cuộc tấn công, rò rỉ hoặc sửa đổi trái phép là rất quan trọng để duy trì tính tin cậy và giá trị của thông tin.
Công nghệ Blockchain (Danh mục 3)
Mặc dù Blockchain nổi tiếng với tính bảo mật và khả năng chống giả mạo, an ninh mạng vẫn cần thiết để bảo vệ hạ tầng mạng Blockchain khỏi các cuộc tấn công DDoS hoặc các lỗ hổng trong hợp đồng thông minh. Đồng thời, các hệ thống truy xuất nguồn gốc dựa trên Blockchain cũng cần an ninh mạng để đảm bảo tính toàn vẹn của dữ liệu và ngăn chặn các cuộc tấn công giả mạo thông tin.
Công nghệ mạng di động thế hệ sau (5G/6G) (Danh mục 4)
An ninh mạng là cực kỳ quan trọng để bảo vệ các mạng 5G/6G khỏi các cuộc tấn công mạng, nghe lén, và xâm nhập trái phép. Các giải pháp an ninh mạng cần được tích hợp từ giai đoạn thiết kế để đảm bảo tính riêng tư và bảo mật cho người dùng, cũng như ngăn chặn việc lợi dụng mạng để thực hiện các hành vi gây hại. Đặc biệt, với sự phát triển của IoT và các thiết bị kết nối, việc bảo mật mạng di động trở nên phức tạp hơn bao giờ hết.
Công nghệ robot và tự động hóa (Danh mục 5)
An ninh mạng là cần thiết để bảo vệ các robot và hệ thống tự động hóa khỏi các cuộc tấn công độc hại có thể làm gián đoạn hoạt động, thao túng dữ liệu hoặc gây ra hậu quả vật lý. Việc đảm bảo an toàn cho robot công nghiệp và robot di động tự hành là rất quan trọng để tránh tai nạn và duy trì hiệu quả sản xuất.
Công nghệ chip bán dẫn (Danh mục 6)
An ninh mạng đóng vai trò bảo vệ chuỗi cung ứng chip khỏi các cuộc tấn công, đảm bảo tính toàn vẹn của thiết kế chip và ngăn chặn việc chèn mã độc vào chip. Bảo mật chip là nền tảng cho sự tin cậy của mọi hệ thống công nghệ.
Công nghệ y sinh học tiên tiến (Danh mục 7)
Với sự phát triển của vắc xin thế hệ mới, liệu pháp gen và liệu pháp tế bào, an ninh mạng là cực kỳ quan trọng để bảo vệ dữ liệu y tế nhạy cảm, thông tin nghiên cứu và phát triển, và ngăn chặn các cuộc tấn công vào hệ thống y tế có thể gây ra hậu quả nghiêm trọng.
Công nghệ năng lượng, vật liệu tiên tiến (Danh mục 8)
An ninh mạng cần thiết để bảo vệ các hệ thống điều khiển năng lượng, lưới điện thông minh, và các cơ sở sản xuất vật liệu tiên tiến khỏi các cuộc tấn công mạng có thể gây ra sự cố mất điện hoặc phá hoại sản xuất.
Công nghệ đất hiếm, đại dương, lòng đất (Danh mục 9)
An ninh mạng là cần thiết để bảo vệ dữ liệu thăm dò địa chất, thông tin khai thác tài nguyên và các hệ thống điều khiển từ xa được sử dụng trong các hoạt động này. Việc bảo mật thông tin liên quan đến tài nguyên chiến lược là tối quan trọng để đảm bảo an ninh quốc gia.
Công nghệ hàng không, vũ trụ (Danh mục 11)
An ninh mạng là cực kỳ quan trọng để bảo vệ các hệ thống điều khiển vệ tinh, trạm mặt đất, và các thiết bị bay không người lái khỏi các cuộc tấn công, gây nhiễu hoặc chiếm quyền điều khiển, đảm bảo an toàn và hiệu quả cho các hoạt động hàng không và vũ trụ.
Tóm lại, Quyết định số 1131/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ là một cột mốc quan trọng trong việc định hướng phát triển khoa học, công nghệ của Việt Nam. Trong đó, an ninh mạng không chỉ là một danh mục công nghệ chiến lược riêng biệt mà còn là một lớp bảo vệ thiết yếu, đảm bảo tính toàn vẹn, bảo mật và thành công của tất cả các công nghệ khác. Việc đầu tư mạnh mẽ vào đào tạo an ninh mạng là chìa khóa để Việt Nam có thể khai thác tối đa tiềm năng của các công nghệ chiến lược, bảo vệ tài sản số quốc gia và thúc đẩy sự phát triển bền vững trong kỷ nguyên số.
Giảng viên Nguyễn Hoài Linh