Hội nghị quốc tế “AI in Health” diễn ra vào tháng 5 vừa qua tại Bệnh viện Nhi Đồng 1 (TP.HCM) đã mang đến một cái nhìn toàn diện và sâu sắc về vai trò của Trí tuệ Nhân tạo (AI) trong việc cách mạng hóa ngành y tế. Dựa trên các bài trình bày của các diễn giả, hãy cùng phân tích thực trạng, những ứng dụng đột phá, và cả các thách thức cần vượt qua để phát triển AI bền vững trong lĩnh vực y tế tại Việt Nam.
Thực trạng và tiềm năng của AI trong Y tế Việt Nam
Theo Tiến sĩ Angela Pratt, Trưởng đại diện WHO tại Việt Nam, AI đang trên đà trở thành một động lực chuyển đổi cho ngành y tế thế kỷ 21, giúp nâng cao chất lượng chẩn đoán, điều trị và hiệu quả vận hành bệnh viện. Việt Nam đã đạt được những tiến bộ đáng kể trong việc ứng dụng AI, từ phân tích X-quang phổi, hỗ trợ điều trị ung thư cho đến phẫu thuật robot. Tuy nhiên, theo Tiến sĩ Chris Bates từ TPP, nền tảng cơ bản cho AI là hồ sơ bệnh án điện tử (EMR) vẫn còn là một thách thức lớn đối với nhiều bệnh viện. Việc xây dựng một hệ thống EMR chung và nền tảng dữ liệu toàn diện là bước đi then chốt để khai phá toàn bộ tiềm năng của AI.
Ứng dụng đột phá: “Trợ lý thông minh” cho các chuyên gia y tế
Chẩn đoán và phân luồng bệnh nhân:
Ông Francis Nguyễn Tuấn Anh từ OneMedic đã trình bày cách AI trong chẩn đoán hình ảnh giúp bác sĩ tầm soát bệnh một cách hiệu quả hơn5. Các giải pháp như AI cho ung thư phổi, suy tim và ung thư vú đã được triển khai tại hơn 20 bệnh viện, hỗ trợ chẩn đoán cho hàng chục nghìn ca bệnh6.
Ông Yasuharu Hamanaka, nhà sáng lập Lea Bio, giới thiệu chatbot MeQuy – một hệ thống phỏng vấn y tế và phân luồng dựa trên AI7. Hệ thống này không chỉ giúp giảm tải cho bệnh viện mà còn nâng cao chất lượng chẩn đoán ban đầu, đặc biệt ở các khu vực nông thôn, từ đó giảm nguy cơ bỏ sót các trường hợp bệnh nặng8.
Quản lý dữ liệu và vận hành hệ thống:
Tại Bệnh viện Đa khoa Cựu chiến binh Đài Trung, Đài Loan, AI đã được ứng dụng trong hệ thống phân phối bệnh nhân cấp cứu (emergency medical dispatch). Theo ông Lai-Shiun Lai, Giám đốc Trung tâm Máy tính và Truyền thông của bệnh viện, hệ thống này giúp gợi ý phòng bệnh nhân nội trú theo mức độ ưu tiên, rút ngắn thời gian chờ đợi tại phòng cấp cứu và tối ưu hóa luồng bệnh nhân.
Health Care Center cũng đã phát triển một hệ sinh thái chăm sóc sức khỏe toàn diện, nơi AI đóng vai trò là “người quản lý” dữ liệu cá nhân. Giải pháp này bao gồm chatbot hỗ trợ người dùng, hệ thống đặt lịch khám thông minh và cảnh báo sớm các chỉ số sức khỏe bất thường, giúp người dân chủ động hơn trong việc chăm sóc sức khỏe.
Cơ hội và thách thức trong việc áp dụng AI
AI mang đến cơ hội vàng để giải quyết các thách thức toàn cầu như gánh nặng bệnh tật lâu dài và sự thiếu hụt nhân lực y tế. Nó không chỉ giúp tối ưu hóa việc sử dụng tài nguyên bệnh viện mà còn tạo điều kiện cho y học cá nhân hóa, dự đoán và phòng ngừa bệnh tật.
Việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trong y tế mang lại nhiều tiềm năng đột phá, nhưng cũng đi kèm với những thách thức đáng lưu ý. Một trong những vấn đề lớn là khoảng cách tiếp cận công nghệ giữa các khu vực. Sự không đồng đều trong khả năng triển khai AI có thể dẫn đến nguy cơ gia tăng khoảng cách về chất lượng chăm sóc sức khỏe, đặc biệt giữa các vùng đô thị và nông thôn hoặc giữa các quốc gia phát triển và đang phát triển.
Bên cạnh đó, bảo mật dữ liệu là mối quan ngại hàng đầu. Dữ liệu y tế vốn mang tính nhạy cảm cao, do đó việc xây dựng các biện pháp bảo vệ an toàn thông tin và an ninh mạng là điều kiện tiên quyết để đảm bảo quyền riêng tư và tạo dựng niềm tin từ người dùng. Các hệ thống AI cần được thiết kế với khả năng bảo vệ dữ liệu mạnh mẽ, tuân thủ các quy định pháp lý và đạo đức liên quan.
Cuối cùng, đạo đức và trách nhiệm trong việc triển khai AI cũng là yếu tố không thể bỏ qua. Theo khuyến nghị của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), việc ứng dụng AI trong y tế cần được giám sát chặt chẽ dựa trên mức độ rủi ro, đảm bảo tính minh bạch trong thuật toán, sử dụng dữ liệu đa dạng và đặc biệt là giữ vai trò chủ đạo cho các chuyên gia y tế trong quá trình ra quyết định. Điều này nhằm đảm bảo rằng AI hỗ trợ chứ không thay thế con người, và luôn đặt lợi ích của bệnh nhân lên hàng đầu.
Hạ tầng Công nghệ và An ninh mạng: Nền tảng phát triển bền vững
Để hiện thực hóa tiềm năng của AI, ngành y tế cần tập trung vào việc xây dựng hạ tầng công nghệ vững chắc, bao gồm cả các giải pháp bảo mật và quản lý dữ liệu.
Hạ tầng điện toán:
Việc phát triển các ứng dụng AI đòi hỏi một lượng điện toán khổng lồ. Dự báo cho thấy mức tiêu thụ điện năng của các trung tâm dữ liệu sẽ tăng từ 58 Gigawatt (GW) lên 89 GW vào năm 2027. Mật độ điện năng trên mỗi rack cũng tăng đáng kể, ví dụ như từ 25kW/rack của NVIDIA A100 (2022) lên đến 132kW/rack của NVIDIA GB200 (2025). Điều này đặt ra thách thức lớn về cơ sở hạ tầng.
Các giải pháp Cloud GPU đã ra đời để giải quyết bài toán này, cho phép các tổ chức y tế truy cập vào tài nguyên điện toán mạnh mẽ như NVIDIA Tesla T4, NVIDIA A30, NVIDIA L40S, mà không cần đầu tư ban đầu quá lớn.
Bảo vệ dữ liệu y tế:
Dữ liệu y tế có giá trị cao trên “chợ đen” hơn cả dữ liệu thẻ tín dụng. Các cuộc tấn công mạng nhằm vào hệ thống y tế ngày càng gia tăng, với chi phí trung bình cho mỗi vụ rò rỉ dữ liệu đã tăng vọt lên 4,88 triệu USD vào năm 2024, tăng 10% so với năm 2023.
Ông Bryan Lê, Giám đốc kinh doanh QNAP Việt Nam, đã nhấn mạnh tầm quan trọng của việc bảo vệ dữ liệu y tế bằng các công cụ AI và quy tắc sao lưu 3-2-1. Một trong những công nghệ cốt lõi là Immutable Snapshot và WORM (Write Once, Read Many), giúp ngăn chặn ransomware mã hóa hoặc xóa dữ liệu, đồng thời đảm bảo tuân thủ các quy định bảo mật.
Các chuyên gia an ninh mạng cũng chỉ ra những lỗ hổng phổ biến trong ngành, như thiết bị cũ, đội ngũ IT mỏng, mạng nội bộ phức tạp và các cuộc tấn công lừa đảo qua email. Giải pháp là xây dựng một Hệ thống SOC (Security Operations Center) với công nghệ đa lớp AI để chủ động phát hiện và ngăn chặn các mối đe dọa.
Nhìn chung, AI không được tạo ra để thay thế đội ngũ y bác sĩ, mà để trở thành một “trợ lý thông minh” mạnh mẽ, giúp nâng cao chất lượng lâm sàng, cá nhân hóa việc chăm sóc, và tối ưu hóa quy trình làm việc. Tuy nhiên, việc ứng dụng AI một cách bền vững trong y tế đòi hỏi một nền tảng vững chắc, mà trong đó an ninh mạng đóng vai trò thiết yếu. Bảo vệ dữ liệu y tế khỏi các mối đe dọa mạng không chỉ là yêu cầu tuân thủ pháp luật mà còn là nền tảng để xây dựng niềm tin của bệnh nhân và đảm bảo sự an toàn cho toàn bộ hệ thống.
Hội nghị AI in Health đã khẳng định tiềm năng to lớn của AI trong việc kiến tạo một hệ sinh thái chăm sóc sức khỏe toàn diện và bền vững, đồng thời nhấn mạnh rằng chuyển đổi số trong ngành y tế phải song hành cùng việc đầu tư vào các giải pháp an ninh mạng toàn diện.
Giảng viên Nguyễn Hoài Linh