Logistics đóng vai trò then chốt thúc đẩy kinh tế một nước. Trong bối cảnh cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, công nghệ là yếu tố sống còn đối với một doanh nghiệp logistics. Vậy các công ty cần chú ý những công nghệ và xu hướng gì trong năm 2018?
Tiềm năng của logistics, đặc biệt là e-logistics (logistics trong thương mại điện tử), là vô cùng to lớn và có mức tăng trưởng cao, trong bối cảnh các chỉ số tăng trưởng TMĐT (ảnh hưởng lớn tới mảng hậu cần), tỉ lệ người dùng smartphone, mức thâm nhập internet tại Việt Nam đều khả quan, cũng như hỗ trợ chính sách từ chính phủ. [1]
Theo thống kê của Hiệp hội Logistics Việt Nam, chi phí logistics ở mức trung bình trên thế giới là khoảng 10-12% GDP, trong khi ở Việt Nam tỉ lệ này lên tới 25% GDP, tạo ra bài toán, cũng như cơ hội vô cùng lớn cho các doanh nghiệp. Do vậy, bài toán logistics đặt ra tại Việt Nam đang cần nhiều đơn vị tham gia giải quyết.
Logistics là gì?
Logistics là thuật ngữ chuyên ngành có gốc Hy Lạp và từ tiếng Việt có nghĩa gần nhất là “hậu cần”. Hiểu đơn giản nhất, Logistics là một phần của chuỗi cung ứng bao gồm tổng thể những công việc liên quan đến hàng hóa gồm đóng gói, vận chuyển, lưu kho, bảo quản cho tới khi hàng được giao đến người tiêu thụ cuối cùng.
Ngoài yếu tố quan trọng là con người, công nghệ là lợi thế cạnh tranh then chốt trong thị trường logistics đầy tiềm năng nhưng cũng đầy cạnh tranh này. Như bảng dưới đây, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu các công nghệ như IoT (đi kèm cùng AI, dữ liệu lớn), Robot và tự động hóa. Thực tế tăng cường (AR) (Trong khuôn khổ bài viết, chúng ta sẽ tìm hiểu một số công nghệ chính trong cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4 tác động tới logistics trong vòng 5 năm tới, các công nghệ & xu hướng kinh doanh sẽ được trình bày trong bài viết tiếp theo).
Xu hướng robotics & tự động hóa
Công nghệ này sẽ giúp giảm thiểu tối đa các lỗi phát sinh trong quy trình logistics và nâng năng suất lao động lên một tầm mới. Khái niệm “cobot” – collobarative robot (Robot cộng tác với con người) ra đời giúp giải phóng sức lao động con người khỏi các công việc mang tính thủ công, từ đó cải thiện hiệu suất làm việc thông qua việc tự động hóa.
Amazon là đơn vị tiên phong trong việc sử dụng cobot để nhân rộng quy mô quy trình hoàn thành đơn hàng (fulfiment), dựa trên công nghệ từ Kiva Systems (một startup về Robotics Amazon mua lại vào năm 2012). Các cobot được trang bị máy ảnh có độ phân giải cao, cảm biến áp suất, và khả năng tự học có thể dễ dàng lập trình để hỗ trợ công nhân với các công việc như chọn hàng, đóng gói và phân loại. Ngoài ra, các cobot có thể được dễ dàng di chuyển giữa các kho hàng, hỗ trợ hoàn thành đơn hàng thương mại điện tử tốt hơn, đem lại sự linh hoạt trong quản trị kho hàng.
Ngoài ra, DHL cũng đang thử nghiệm Sawyer robot (1 cánh tay, nặng 19kg) hỗ trợ quá trình phân phối. Ngoài ra, các robot cũng hỗ trợ trong quá trình dỡ hàng, vận chuyển hàng.
Internet của vạn vật (IOT)
Theo Gartner, uớc tính đến năm 2020, sẽ có hơn 50 tỷ đồ vật sẽ được kết nối với Internet, mang lại cơ hội lớn cho logistics trị giá 1,9 nghìn tỷ đô la. IoT như vậy sẽ giải quyết được nhiều bài toán ứng dụng trong nhiều khâu của quy trình logistics.
IoT có thể tích hợp được trong kho bãi thông qua các cảm biến cài đặt tại các kệ, hàng hóa. Thông tin về vị trí, tình trạng đơn hàng, khối lượng sẽ được cập nhật theo thời gian thực từ các pallet (tấm kê hàng), gửi tới hệ thống quản lý kho bãi (WMS), giúp giảm nhẹ các công việc tiêu tốn nhiều thời gian như kiểm đếm. Các máy quay gắn ở cổng có thể được dùng để phát hiện các hỏng hóc và theo dõi lỗi hàng.
IoT cũng đem lại giải pháp quản lý đội xe giao hàng tốt hơn bằng cách tối ưu hóa thời gian trống của xe, hoặc đưa ra các dự báo bảo trì xe tự động dựa trên các cập nhật từ cảm biến gắn trên xe. IoT đem tới một giải pháp giao hàng toàn diện cho người tiêu dùng thông qua năng lực giao hàng thông minh như trường hợp của Amazon: Giao hàng tới tận cốp xe của bạn thông qua mã code mã hóa, giao hàng tới tận nhà bạn thông qua khóa thông minh.
Amazon đã cài đặt thêm cảm biến và thiết bị dọc suốt trên hệ thống băng chuyền. Các cảm biến sẽ tự động quét mã vạch của kiện hàng và kiện hàng. Do kiện hàng được quét đến một địa điểm cụ thể, các cảm biến cho phép Amazon theo dõi địa điểm của từng kiện hàng. Hơn nữa, khi các nhân viên của Amazon xếp các gói hàng này lên các xe tải giao hàng, các máy quét trên khoang cửa sẽ cảnh báo nhân viên nếu một gói hàng được xếp nhầm lên xe tải giao hàng hay không.
Song hành cùng IoT trong ngành logistics là dữ liệu lớn, AI, vốn tăng trưởng nhanh trong những năm gần đây bởi lượng dữ liệu khổng lồ phát sinh trong chuỗi cung ứng. Dữ liệu lớn giúp tối ưu năng lực, nâng cao trải nghiệm người dùng, giảm thiểu rủi ro và tạo ra mô hình kinh doanh mới. hiệu quả hoạt động có thể được cải thiện bằng cách sử dụng dữ liệu lớn để tối ưu hóa việc sử dụng tài nguyên, chất lượng quá trình, và hiệu suất, và để tăng tốc độ và minh bạch trong việc ra quyết định. Ví dụ, mối tương quan giữ các luồng dữ liệu như thông tin giao hàng, thời tiết, giao thông có thể được tận dụng cho việc lên kê hoạch theo thời gian thực, tối ưu hóa các trình tự tải và dự đoán thời gian đến theo thời gian thực. Bên cạnh đó công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) cũng sẽ giúp phát triển năng lực tự học, giúp phân tích và đưa ra những dự đoán trong ngành.
Công nghệ thực tế ảo (VR) & thực tế tăng cường (AR)
AR đang nhanh chóng trở thành công nghệ quan trọng, giúp kết nối thế giới thực và ảo. Trong logistics, công nghệ này có thể giúp công nhân nhận diện nhanh chóng thông tin lô hàng, tư đó thời gian làm hàng được đẩy nhanh hơn. DHL đã thử nghiệm AR ở châu Âu và Hoa Kỳ bằng cách trang bị cho công nhân kho hàng kính thông minh AR, giúp nhận diện các món hàng theo thời gian thực, trên đó hiển thị tuyến đường tối ưu để thu gom đơn hàng, giúp giảm thời gian trong kho hàng. Ngoài ra, công nhân không cần phải scan các gói hàng, sự dụng các barcode, chiếc kính có thể làm thay chuyện đó. Phần mềm nhận diện hình ảnh sẽ trợ giúp liệu công nhân đã tới vị trí chính xác hay chưa khi lấy hàng.
Lợi ích của AR bao gồm hiệu quả cao hơn, giảm thiểu sai sót, giảm việc huấn luyện và sử dụng nhân lực tối ưu. Tuy nhiên vẫn có vài vấn đề kỹ thuật như hiệu suất, tuổi thọ pin, kích thước và khối lượng, nhưng các nhà phân tích cho rằng những rào cản kỹ thuật này sẽ được giải quyết trong một vài năm tới.
Như vậy, có thể thấy xu hướng công nghệ 4.0 sẽ là nền tảng cốt lõi để đưa logistics cất cánh trong tương lai. Trong tương lai sẽ có nhiều kịch bản, các công ty lớn sẽ tạo ra tác động lớn tới ngành logistics. Tuy nhiên, không chỉ có các công ty lớn tham gia giải quyết các bài toán của logistics mà còn các startup đưa ra những giải pháp đột phá trong từng khâu của chuỗi cung ứng nói chung và logistics nói riêng (nội dung trong một bài viết khác).
Mặc dù hiện tại Việt Nam có xuất phát điểm thấp trong cuộc cách mạng công nghệ 4.0 (Theo báo cáo mới nhất của WEF), tuy nhiên có nhiều tiềm năng để cạnh tranh trong tương lai với ngành logistics.
